مثال 1:

واکنش زیر یک واکنش موازنه نشده است.

C₃H₈ + O₂ → H₂O + CO₂

در سمت چپ سه اتم کربن (C) اما در سمت راست یک اتم کربن وجود دارد.

هم چنین تعداد اتم های اکسیژن و هیدروژن نیز در دو طرف یکسان نیست. پس واکنش بالا موازنه شده نیست.

این واکنش به صورت زیر موازنه می شود.

C₃H₈ + 5O₂ → 4H₂O + 3CO₂

اکنون تعداد اتم ها از هر نوع در دو طرف واکنش برابر است. پس این واکنش موازنه شده است.

مثال 2:

می خواهیم واکنش زیر را موازنه کنیم:

H₂SO₄ + Fe → Fe₂(SO₄)₃ + H₂

در اینجا اتم های آهن و هیدروژن و یون های سولفات را در دو طرف واکنش داریم. کاملا واضح است که موازنه را باید از یون های سولفات شروع کرده با آهن ادامه داده و با هیدروژن ختم کنیم. (آهن به صورت عنصری در واکنش شرکت کرده است؛ پس بعد از سولفات قرار می گیرد. هیدروژن نیز طبق قاعده بعد از عنصرهای دیگر موازنه خواهد شد.)

یون های سولفات با اضافه کردن ضریب 3 به سولفوریک اسید (H₂SO₄) موازنه می شود.

3H₂SO₄ + Fe → Fe₂(SO₄)₃ + H₂

با اضافه کردن ضریب 2 به آهن این اتم نیز موازنه خواهد شد.

3H₂SO₄ + 2Fe → Fe₂(SO₄)₃ + H₂

حال باید اتم های هیدروژن را موازنه کنیم. با دادن ضریب 3 به هیدروژن (H₂)، اتم های هیدروژن نیز موازنه خواهد شد.

3H₂SO₄ + 2Fe → Fe₂(SO₄)₃ + 3H₂

اکنون تعداد اتم ها از هر نوع در دو طرف واکنش برابر است. پس این واکنش موازنه شده است.

مثال 3:

می خواهیم واکنش زیر را موازنه کنیم:

 Al + O₂ → Al₂O₃

موازنه را از اتم Al شروع می کنیم. مشخص است که با دادن ضریب 2 به اتم آلومینیوم این اتم موازنه می شود.

2Al + O₂ → Al₂O₃

حال برای موازنه ی اکسیژن باید ضریب 2/3 به مولکول اکسیژن بدهیم.

2Al + (3/2)O₂ → Al₂O₃

اکنون همه ی اتم ها موازنه شده اند. اما ما نمی خواهیم ضریب های غیر صحیح در معادله وجود داشته باشد. پس همه ی ضریب ها را در 2 ضرب می کنیم.

4Al +3O₂ → 2Al₂O₃

اکنون تعداد اتم ها از هر نوع در دو طرف واکنش برابر است. پس این واکنش موازنه شده است.

مثال 4:

می خواهیم واکنش زیر را موازنه کنیم:

Na₂CO₃ + HCl → NaCl + CO₂ + H₂O

در این واکنش پنج نوع اتم مختلف وجود دارد. سدیم، کربن، کلر اکسیژن و هیدروژن. اکسیژن و هیدروژن را بعد از کربن و سدیم موازنه خواهیم کرد. کربن و کلر هم در دو طرف واکنش به تعداد برابر وجود دارد. پس موازنه را از سدیم شروع می کنیم. با دادن ضریب 2 به سدیم کلرید این اتم موازنه می شود.

Na₂CO₃ + HCl → 2NaCl + CO₂ + H₂O

حال بین کلر و کربن؛ کلر را انتخاب می کنیم. چون دیگر کلر در دو طرف واکنش یک به یک نیست. با دادن ضریب 2 به هیدروژن کلرید این اتم نیز موازنه می شود.

Na₂CO₃ + 2HCl → 2NaCl + CO₂ + H₂O

اگر به واکنش نگاه کنیم می بینیم که کربن و اکسیژن نیازی به موازنه ندارد. هیدروژن نیز اکنون موازنه شده است و دیگر نیازی به موازنه ی هیدروژن نیز نداریم پس در همین جا موازنه را تمام می کنیم.

اکنون تعداد اتم ها از هر نوع در دو طرف واکنش برابر است. پس این واکنش موازنه شده است.

مثال 5:

می خواهیم واکنش زیر را موازنه کنیم:

Mg₃N₂ + H₂O → MgO + NH₃

در این واکنش چهار نوع اتم مختلف وجود دارد. واضح است که باید موازنه را از منیزیوم و نیتروژن شروع کنیم. با دادن ضریب 3 به منیزیوم اکسید و ضریب 2 به آمونیاک هر دو عنصر موازنه می شود.

Mg₃N₂ + H₂O → 3MgO + 2NH₃

حال نوبت به اکسیژن و هیدروژن می رسید که با دادن ضریب 3 به آب هر دو عنصر موازنه می شود.

Mg₃N₂ + 3H₂O → 3MgO + 2NH₃

اکنون تعداد اتم ها از هر نوع در دو طرف واکنش برابر است. پس این واکنش موازنه شده است.

تمرین:

معادله های زیر را موازنه کنید: (پاسخ صحیح در پایین نوشته شده است.)

a)      C₅H₁₂ + O₂ → CO₂ + H₂O

b)      Zn + HCl → ZnCl₂ + H₂

c)      Ca(OH)₂ + H₃PO₄ → Ca₃(PO₄)₂ + H₂O

d)      FeCl₃ + NH₄OH → Fe(OH)₃ + NH₄Cl

e)      S₈ + F₂ → SF₆

f)       C₂H₆ + O₂ → CO₂ + H₂O

g)      Al₂(CO₃)₃ + H₃PO₄ → AlPO₄ + CO₂ + H₂O

پاسخ تمرین:

a)      C₅H₁₂ + 8O₂ → 5CO₂ + 6H₂O

b)      Zn + 2HCl → ZnCl₂ + H₂

c)      3Ca(OH)₂ + 2H₃PO₄ → Ca₃(PO₄)₂ + 6H₂O

d)      FeCl₃ + 3NH₄OH → Fe(OH)₃ + 3NH₄Cl

e)      S₈ + 24F₂ → 8SF₆

f)       2C₂H₆ + 7O₂ → 4CO₂ + 6H₂O

g)      Al₂(CO₃)₃ + 2H₃PO₄ → 2AlPO₄ + 3CO₂ + 3H₂O